Người Việt Nam định cư nước ngoài gặp khó khăn gì? Thực tế & cách vượt qua

Định cư nước ngoài là giấc mơ của nhiều người Việt, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu hóa và mong muốn tìm kiếm cuộc sống tốt hơn cho cả gia đình. Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội lớn về giáo dục, an sinh và phát triển sự nghiệp, không ít người đã gặp phải những khó khăn không lường trước trong quá trình hòa nhập với cuộc sống mới.

Khó khăn mà người Việt gặp phải sau khi định cư có thể đến từ nhiều khía cạnh: rào cản ngôn ngữ, khác biệt văn hóa, áp lực tài chính, thủ tục pháp lý phức tạp và cả những khủng hoảng tâm lý khi xa quê, xa người thân. Với người lớn tuổi, gia đình có trẻ nhỏ hoặc những ai chưa chuẩn bị kỹ càng, việc thích nghi với cuộc sống mới càng trở nên thách thức.

Trong bài viết này, VICTORY sẽ giúp bạn nhận diện rõ những thử thách phổ biến nhất mà người Việt thường gặp khi định cư, đồng thời chia sẻ các kinh nghiệm thực tế giúp vượt qua khó khăn một cách hiệu quả và bền vững.

Khó khăn ngôn ngữ và giao tiếp khi định cư nước ngoài

Ngôn ngữ là rào cản đầu tiên và phổ biến nhất mà người Việt phải đối mặt khi bắt đầu cuộc sống mới ở nước ngoài. Theo kinh nghiệm thực tế từ VICTORY khi làm việc với các khách hàng định cư tại Mỹ, Canada, Úc, Đức,… đây là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hòa nhập, học tập, làm việc và cả tinh thần của người mới đi nước ngoài định cư.

Không sử dụng thành thạo tiếng bản địa

Nhiều người Việt, đặc biệt là nhóm đi theo diện đoàn tụ, đầu tư hoặc đã lớn tuổi, không có nền tảng ngôn ngữ vững chắc trước khi sang nước ngoài. Điều này khiến họ:

• Gặp khó khăn khi làm thủ tục hành chính, khám bệnh, mở tài khoản ngân hàng,…
• Không thể tự tin trong các tình huống giao tiếp hàng ngày như mua sắm, hỏi đường, trao đổi với hàng xóm.
• Gặp rào cản khi học nghề hoặc đi làm, do không hiểu thuật ngữ chuyên môn.

VICTORY đã từng hỗ trợ nhiều khách hàng gặp tình trạng “không dám đi đâu một mình” chỉ vì sợ không giao tiếp được, dẫn đến tâm lý tự ti và thu mình trong thời gian dài sau khi định cư.

Khác biệt giọng nói và tốc độ nói

Ngay cả khi có nền tảng tiếng Anh cơ bản, nhiều người Việt vẫn sốc khi tiếp xúc với tiếng bản địa thực tế:

• Người định cư ở Mỹ, Canada hay Úc thường chia sẻ rằng họ không thể theo kịp tốc độ nói nhanh hoặc cách dùng từ địa phương.
• Sự khác biệt giữa tiếng Anh học thuật và tiếng Anh đời sống khiến nhiều người “hiểu sai” hoặc không hiểu hết ý người bản xứ.

Đây là lý do VICTORY luôn khuyến khích khách hàng học tiếng giao tiếp đời sống trước – không chỉ là tiếng Anh sách vở và nếu được, nên tiếp xúc sớm với các nội dung như podcast, hội thoại thực tế, hoặc giao tiếp với người bản xứ qua các nhóm cộng đồng.

Khó khăn trong hòa nhập văn hóa & xã hội nước ngoài

Việc thay đổi môi trường sống không chỉ dừng lại ở địa lý – mà còn là sự thay đổi sâu sắc về tư duy, lối sống và cách giao tiếp hàng ngày. Theo ghi nhận từ VICTORY, rất nhiều người Việt cảm thấy bị “sốc văn hóa” ngay trong những tháng đầu định cư, kể cả khi đã chuẩn bị tâm lý từ trước.

Sốc văn hóa – khi lối sống và cách ứng xử quá khác biệt

• Lối sống phương Tây đề cao sự riêng tư, cá nhân, trong khi người Việt thường quen với sự gắn bó cộng đồng, chia sẻ thân tình. Việc hàng xóm “không bắt chuyện”, người đi đường “không giúp đỡ nếu không hỏi” khiến nhiều khách hàng cảm thấy bị “lạnh lùng” và khó hòa nhập.
• Phong cách làm việc và giao tiếp thẳng thắn của người bản xứ cũng gây sốc cho người Việt, vốn quen với sự mềm mỏng và “ý tại ngôn ngoại” trong ứng xử.
• Các ngày lễ, hoạt động xã hội, giá trị tôn giáo cũng hoàn toàn khác biệt, khiến người mới đến cảm thấy mình “lạc lõng” giữa dòng chảy văn hóa bản địa.

VICTORY từng tiếp nhận trường hợp một gia đình đầu tư định cư tại châu Âu nhưng sau 1 năm phải trở về vì không thể thích nghi được với nhịp sống và cách giáo dục của địa phương.

Xem thêm: Những cú sốc văn hóa ở Mỹ và cách thích nghi

Không có cộng đồng người Việt gần gũi

• Với những người sống ở vùng ít người Việt, thiếu kết nối cộng đồng khiến họ khó chia sẻ, tìm kiếm sự giúp đỡ hoặc đơn giản là trò chuyện bằng tiếng mẹ đẻ.
• Việc thiếu môi trường giữ gìn bản sắc văn hóa gốc, đặc biệt đối với gia đình có con nhỏ, cũng là nỗi lo chung. Trẻ dễ mất gốc tiếng Việt, khó hiểu về truyền thống gia đình nếu cha mẹ không chủ động giáo dục bổ sung.

Từ kinh nghiệm làm việc tại Canada và Úc, VICTORY nhận thấy những gia đình sống gần cộng đồng người Việt thường hòa nhập nhanh hơn, ít căng thẳng tâm lý hơn, vì có thể tìm đến các hội nhóm hỗ trợ, cửa hàng quen thuộc hoặc dịch vụ dùng tiếng Việt.

Khó khăn tài chính & chi phí sinh hoạt định cư ở nước ngoài

Tài chính luôn là một trong những yếu tố khiến người Việt cảm thấy “ngợp” nhất khi bắt đầu cuộc sống mới ở nước ngoài. Dù đã chuẩn bị trước, nhiều gia đình vẫn bị bất ngờ vì mức sống tại các quốc gia phát triển cao hơn nhiều lần so với Việt Nam.

Mức sống cao hơn Việt Nam

• Chi phí nhà ở (thuê hoặc mua) tại các thành phố như Toronto, Vancouver, Sydney, hoặc San Francisco thường chiếm hơn 40–50% tổng thu nhập của một gia đình mới định cư.
• Giá thực phẩm, dịch vụ, điện nước, phương tiện công cộng đều cao hơn, đặc biệt nếu sống ở trung tâm đô thị. Một hộ gia đình trung bình tại Canada có thể tiêu tốn khoảng 2.000–3.000 CAD/tháng chỉ riêng tiền sinh hoạt cơ bản (không bao gồm học phí hay chi phí y tế).
• Với những người định cư diện đầu tư hoặc du học sinh chuyển diện, việc chưa có thu nhập ổn định khiến tài chính dễ “cạn kiệt” sau 6–9 tháng đầu. VICTORY từng ghi nhận nhiều khách hàng phải rút ngắn kế hoạch định cư hoặc nhờ người thân tiếp viện gấp vì không dự phòng đủ.

Thuế, bảo hiểm & chi phí phát sinh không ngờ tới

• Thuế thu nhập cá nhân, thuế tiêu dùng (VAT/GST), bảo hiểm y tế tư nhân (ở Mỹ), bảo hiểm xe, bảo hiểm nhà… đều là những khoản chi bắt buộc nhưng thường bị “bỏ sót” khi lên kế hoạch ban đầu.
• Đặc biệt, nhiều người không nắm rõ quy định thuế sở tại dẫn đến việc khai sai thu nhập, không khai bảo hiểm hoặc không tận dụng quyền lợi miễn giảm, gây mất mát tài chính hoặc bị phạt đáng tiếc.

Gợi ý từ VICTORY:

• Hãy luôn lập kế hoạch tài chính chi tiết ít nhất 6–12 tháng đầu định cư, bao gồm cả chi phí phát sinh bất ngờ.
• Luôn có chuyên viên tư vấn hoặc kế toán thuế đồng hành để đảm bảo khai đúng – chi đúng – không bị phạt sai.

Xem thêm:

• Chi phí sinh hoạt ở Mỹ là bao nhiêu? Các khoản phí sinh hoạt
• Chi phí sinh hoạt ở Canada cho người mới định cư

Khó khăn về pháp lý, giấy tờ, cư trú nước ngoài

Dù đã chuẩn bị hồ sơ kỹ càng trước khi sang nước ngoài, nhưng rất nhiều người Việt vẫn gặp khó khăn lớn trong việc xử lý các thủ tục pháp lý, giấy tờ định cư và cư trú tại quốc gia mới. Những rào cản này thường đến từ sự khác biệt về hệ thống hành chính, ngôn ngữ chuyên ngành và thiếu người hướng dẫn cụ thể.

Thủ tục phức tạp, nhiều biểu mẫu

• Đơn xin visa, gia hạn cư trú, xin thẻ thường trú, cấp số bảo hiểm xã hội (SSN/SIN), giấy phép lao động… đều yêu cầu điền đúng thông tin, kèm hồ sơ phụ lục theo yêu cầu rất nghiêm ngặt.
• Một sai sót nhỏ về cách điền form hoặc thiếu giấy tờ chứng minh tài chính có thể khiến hồ sơ bị trả lại hoặc chậm xử lý từ vài tháng đến cả năm.
• Theo thống kê nội bộ của VICTORY, có tới 37% khách hàng từng tự nộp hồ sơ bị lỗi do dùng sai mẫu đơn cũ hoặc không hiểu từ ngữ pháp lý (đặc biệt với các mẫu như I-485, DS-260, PR Card Renewal, v.v.).

Rào cản bằng cấp và công nhận nghề nghiệp

• Rất nhiều ngành nghề phổ biến tại Việt Nam không được công nhận trực tiếp ở nước ngoài – đặc biệt là các lĩnh vực như y tế, kế toán, kỹ thuật xây dựng, giáo dục.
• Người định cư muốn hành nghề hợp pháp cần phải:
  • Đánh giá bằng cấp (Credential Assessment)
  • Thi chứng chỉ chuyên môn, học lại chương trình ngắn hạn
  • Tham gia khóa đào tạo địa phương hoặc thực tập có giám sát

Không có người hướng dẫn, dễ rơi vào thế bị động

Nhiều người sang định cư theo diện đầu tư hoặc đoàn tụ không có luật sư hoặc đơn vị tư vấn đồng hành, dẫn đến phải tự xoay sở khi phát sinh tình huống như:

• Gần hết hạn visa mà chưa được cấp PR
• Bị yêu cầu hồ sơ bổ sung đột xuất
• Không biết cách đổi địa chỉ, cập nhật thông tin với sở di trú

Việc không cập nhật chính sách mới hoặc sai thao tác nhỏ có thể khiến hồ sơ định cư bị ảnh hưởng nghiêm trọng, thậm chí bị từ chối hoặc yêu cầu rời khỏi nước sở tại.

Lời khuyên từ VICTORY:

• Ngay từ đầu, bạn nên có một đơn vị tư vấn định cư chuyên nghiệp hoặc luật sư hỗ trợ để chuẩn hóa toàn bộ giấy tờ và lộ trình cư trú.
• Đừng chủ quan với các biểu mẫu đơn giản – vì sai một chi tiết nhỏ có thể khiến bạn mất thời gian và tiền bạc đáng kể.
• Nếu định cư lâu dài, hãy chủ động tìm hiểu về hệ thống pháp lý và công nhận nghề nghiệp để lên kế hoạch học tập – làm việc phù hợp.

Khó khăn tâm lý & gia đình khi xa quê

Dù có chuẩn bị kỹ về tài chính, giấy tờ và ngôn ngữ, tâm lý và gia đình vẫn là những yếu tố dễ bị bỏ sót khi người Việt định cư nước ngoài. Trong quá trình làm việc với hàng nghìn khách hàng, VICTORY nhận thấy rằng, những cú sốc tâm lý và rạn nứt gia đình là lý do khiến nhiều người mất phương hướng, thậm chí muốn quay về Việt Nam chỉ sau vài tháng định cư.

Cảm giác cô đơn, trầm cảm vì xa quê

• Đối với người lớn tuổi đi theo con cái, phụ nữ sang theo diện đoàn tụ hoặc trẻ nhỏ chưa thích nghi được với môi trường mới, nỗi nhớ quê, cảm giác “lạc lõng” là tình trạng rất phổ biến.
• Cuộc sống ở các nước phát triển vốn mang tính cá nhân cao, hàng xóm ít giao tiếp, cộng đồng người Việt không phải nơi nào cũng sẵn có, dẫn đến thiếu sự chia sẻ và hỗ trợ tinh thần.
• Một số khách hàng từng chia sẻ với VICTORY rằng họ cảm thấy “sống không thuộc về đâu cả” trong những năm đầu định cư.

Con cái gặp khó khăn trong học tập và hòa nhập

• Trẻ em khi theo gia đình định cư phải đối mặt với việc thay đổi ngôn ngữ, phương pháp học, môi trường bạn bè hoàn toàn khác.
• Nếu không có sự chuẩn bị từ sớm, nhiều bé rơi vào tình trạng sốc tâm lý, ít nói, thu mình, hoặc chậm tiếp thu trong 6–12 tháng đầu.
• Một trường hợp VICTORY từng xử lý là gia đình có bé trai 9 tuổi định cư tại Úc. Trong năm đầu, bé bị điểm thấp liên tục do không hiểu được cách giáo viên giảng bài bằng tiếng Anh và không giao tiếp với bạn cùng lớp.

Áp lực chia đôi vai trò trong gia đình

• Nhiều gia đình gặp mâu thuẫn sau định cư do sự đảo lộn vai trò: người chồng từng là trụ cột chính ở Việt Nam nay gặp khó khăn tìm việc, trong khi vợ nhanh chóng hòa nhập và đi làm ổn định.
• Sự khác biệt văn hóa, luật pháp về quyền bình đẳng, giáo dục con cái… cũng khiến cha mẹ và con cái dễ xảy ra bất đồng.
• Nếu không có sự hỗ trợ hoặc đồng hành tâm lý đúng lúc, các mối quan hệ gia đình có thể rạn nứt, ảnh hưởng lớn đến kế hoạch định cư lâu dài.

Gợi ý từ VICTORY:

• Tham gia cộng đồng người Việt tại nơi định cư – nơi có thể chia sẻ, hỗ trợ và đồng hành tinh thần.
• Chuẩn bị tâm lý sẵn sàng cho cả gia đình trước khi đi: nói chuyện rõ ràng, phân chia vai trò, kỳ vọng và hỗ trợ lẫn nhau trong giai đoạn đầu.
• Tìm đến chuyên gia tâm lý hoặc nhóm hỗ trợ nhập cư nếu cảm thấy quá tải hoặc có dấu hiệu trầm cảm.

Những người dễ gặp khó khăn nhất

Không phải ai định cư nước ngoài cũng trải qua quá trình hòa nhập giống nhau. Qua kinh nghiệm trực tiếp đồng hành cùng hàng nghìn khách hàng, VICTORY nhận thấy rằng một số nhóm người Việt có nguy cơ gặp nhiều khó khăn hơn cả do thiếu sự chuẩn bị hoặc gặp bất lợi về ngôn ngữ, kỹ năng, hoặc hoàn cảnh cá nhân.

• Người lớn tuổi đi theo con cái: Đây là nhóm dễ bị tổn thương nhất về mặt tâm lý. Họ thường không biết ngôn ngữ địa phương, không có việc làm, khó thích nghi với công nghệ hay lối sống phương Tây đề cao sự độc lập. Rất nhiều phụ huynh rơi vào trạng thái cô đơn, sống khép kín, chỉ quanh quẩn trong nhà – đặc biệt khi con cháu đi học, đi làm cả ngày.
• Người định cư diện đầu tư nhưng không có kế hoạch sống rõ ràng: Một số nhà đầu tư chỉ tập trung vào mục tiêu lấy thẻ xanh/quốc tịch mà không chuẩn bị cho cuộc sống thực tế sau đó: sống ở đâu, làm gì, hòa nhập như thế nào. Kết quả là sau khi định cư, họ lúng túng, khó thích nghi với môi trường sống mới và nhiều trường hợp quay về Việt Nam sớm hơn dự kiến – làm mất thời gian và chi phí đáng kể.
• Gia đình có trẻ nhỏ chưa biết ngôn ngữ nước sở tại: Trẻ em từ 5–10 tuổi nếu không được chuẩn bị ngôn ngữ cơ bản sẽ rất khó tiếp thu khi nhập học tại môi trường hoàn toàn mới. Cha mẹ cũng dễ bị áp lực tâm lý nếu thấy con không theo kịp bạn bè, thu mình hoặc thay đổi hành vi.
• Người chưa có nghề nghiệp ổn định hoặc khả năng ngôn ngữ yếu: Những người ra nước ngoài nhưng chưa có công việc cụ thể hoặc trình độ tiếng yếu thường gặp khó khăn trong việc kiếm việc làm, giao tiếp và hòa nhập xã hội. Đây cũng là nhóm dễ bị tổn thương về mặt tài chính và tâm lý, đặc biệt nếu không có cộng đồng hỗ trợ hoặc tư vấn đồng hành.

VICTORY khuyến nghị: Nếu bạn thuộc một trong các nhóm kể trên, việc chuẩn bị kỹ trước khi định cư – cả về tâm lý, tài chính, kế hoạch nghề nghiệp và ngôn ngữ – là yếu tố sống còn để bạn hòa nhập thuận lợi và định cư thành công lâu dài. Hãy xem định cư không chỉ là “đi nước ngoài”, mà là chuyển cả cuộc sống sang một môi trường hoàn toàn mới.

Xem thêm: Có nên đi nước ngoài định cư? Những ai phù hợp để định cư nước ngoài?

Gợi ý cách vượt qua khó khăn khi định cư

Từ trải nghiệm đồng hành cùng hàng nghìn khách hàng định cư tại Mỹ, Canada, Úc, châu Âu…, VICTORY nhận thấy rằng những người chuẩn bị kỹ lưỡng từ đầu luôn có hành trình hòa nhập suôn sẻ hơn hẳn. Dưới đây là các gợi ý thực tế để bạn vượt qua khó khăn thường gặp khi định cư.

Chuẩn bị ngôn ngữ từ sớm – ưu tiên giao tiếp đời sống

• Đừng chờ đến khi ra nước ngoài mới học tiếng. Hãy bắt đầu luyện kỹ năng nghe – nói – phản xạ càng sớm càng tốt.
• VICTORY khuyên bạn ưu tiên học tiếng giao tiếp cơ bản trước, nhất là các tình huống thường gặp như: đi chợ, hỏi đường, khám bệnh, làm thủ tục…
• Nếu có kế hoạch cho con đi học, nên cho trẻ học trước ít nhất 6 tháng để tránh sốc tâm lý khi chuyển trường.

Xem thêm: Học tiếng Anh để định cư Mỹ nên bắt đầu từ đâu?

Tìm hiểu văn hóa và luật lệ nước sở tại

• Nhiều khách hàng của VICTORY đã tránh được cú “sốc văn hóa” nhờ việc nghiên cứu trước phong cách sống, ứng xử và luật lệ cơ bản tại nơi mình sẽ đến.
• Hãy đọc tài liệu chính thống, tham gia các hội nhóm người Việt tại địa phương, hoặc nghe chia sẻ từ người từng sống tại đó.

Xem thêm:

• Những điều thú vị về văn hóa giao tiếp của người Canada
• Những điều thú vị về văn hóa giao tiếp của người Mỹ

Kết nối với cộng đồng người Việt tại nước ngoài

• Một trong những nguồn hỗ trợ lớn nhất khi mới định cư chính là cộng đồng đồng hương tại địa phương.
• Bạn có thể tìm đến hội sinh viên, hội người Việt, nhà thờ, chùa… – nơi thường tổ chức sinh hoạt, hỗ trợ thông tin và tạo kết nối hữu ích.

Xem thêm: Người Việt Nam định cư ở nước nào nhiều nhất?

Có kế hoạch tài chính rõ ràng, dự phòng ít nhất 6–12 tháng

• Rất nhiều người gặp áp lực tài chính trong những tháng đầu định cư vì chưa có việc làm ổn định.
• VICTORY khuyên khách hàng nên chuẩn bị nguồn tiền mặt đủ chi trả sinh hoạt từ 6 đến 12 tháng, và lập kế hoạch chi tiêu cụ thể từ trước.

Làm việc với đơn vị tư vấn định cư hoặc luật sư chuyên nghiệp

• Việc tự lo giấy tờ, hồ sơ cư trú và pháp lý tại nước ngoài dễ dẫn đến sai sót, khiến bạn mất thời gian, tiền bạc hoặc thậm chí ảnh hưởng tình trạng cư trú.
• Tốt nhất là làm việc với một đơn vị chuyên nghiệp đồng hành từ đầu, giúp bạn không chỉ định cư thành công mà còn an toàn về pháp lý sau khi đến.

Hành trình định cư không đơn giản chỉ là đổi địa điểm sống – đó là thay đổi toàn bộ môi trường, ngôn ngữ, cách sống và các mối quan hệ xã hội. Hãy chuẩn bị như đang bắt đầu lại cuộc đời mới – vì bạn thật sự đang làm điều đó.

Nếu bạn đang lo lắng không biết bắt đầu từ đâu, VICTORY sẽ là người bạn đồng hành đáng tin cậy. Với kinh nghiệm hỗ trợ hàng nghìn người Việt định cư an toàn tại hơn 20 quốc gia, VICTORY không chỉ giúp bạn chuẩn bị hồ sơ mà còn đồng hành sau định cư – từ ngôn ngữ, pháp lý đến hòa nhập cộng đồng.

Chúng tôi hiểu nỗi lo của bạn – và đã giúp rất nhiều gia đình vượt qua nó. Hãy để hành trình mới của bạn bắt đầu một cách vững vàng hơn cùng VICTORY.

Kết luận

Định cư nước ngoài là một hành trình mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đi kèm không ít thử thách. Với người Việt, những rào cản về ngôn ngữ, văn hóa, pháp lý, tài chính và tâm lý khi xa quê luôn hiện hữu – đặc biệt với những ai chưa có sự chuẩn bị kỹ lưỡng.

Tuy nhiên, khó khăn không đồng nghĩa với thất bại. Nhiều gia đình Việt đã vượt qua bằng cách lập kế hoạch rõ ràng, chủ động học hỏi và quan trọng nhất là có người đồng hành đáng tin cậy trong suốt quá trình định cư.

VICTORY hiểu rằng định cư không chỉ là nộp hồ sơ và có visa – mà là cả một hành trình thích nghi, sống và phát triển bền vững nơi đất khách. Nếu bạn đang có ý định định cư, đừng để những lo lắng khiến bạn chùn bước – hãy bắt đầu với sự chuẩn bị vững chắc ngay từ hôm nay.

Xem thêm:

• Khó khăn khi định cư Canada: 7 thách thức lớn nhất
• Sự thật sống ở Mỹ dễ hay khó? Lời khuyên khi mới nhập cư
• Xu hướng định cư nước ngoài mới nhất như thế nào?
• Top 11 quốc gia dễ định cư nhất cho người Việt