Được chuyên gia kiểm duyệt
Bài viết này đã được đội ngũ chuyên gia của chúng tôi trong lĩnh vực định cư quốc tế xem xét kỹ lưỡng để đảm bảo tính chính xác và chất lượng thông tin. Tìm hiểu thêm về Các tiêu chuẩn nội dung bài viết của VICTORY.
Tước quốc tịch là một trong những biện pháp pháp lý nghiêm ngặt nhất mà một quốc gia có thể áp dụng đối với công dân của mình. Không chỉ ảnh hưởng đến quyền cư trú, đi lại hay hộ chiếu, việc bị tước quốc tịch còn có thể khiến một người rơi vào tình trạng không quốc tịch, mất hoàn toàn quyền lợi hợp pháp ở bất kỳ quốc gia nào.
Trong bối cảnh toàn cầu năm 2025, nhiều nước đang siết chặt quy định liên quan đến an ninh, nhập cư và quốc tịch, khiến vấn đề này trở nên đáng quan tâm hơn bao giờ hết. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ tước quốc tịch là gì, khi nào có thể bị áp dụng và cách phòng tránh rủi ro – đặc biệt nếu bạn đang sống, nhập tịch hoặc định cư tại quốc gia khác.
Tước quốc tịch là gì?
Tước quốc tịch là hành vi pháp lý của Chính phủ nhằm hủy bỏ quốc tịch của một cá nhân, khiến người đó không còn là công dân hợp pháp của quốc gia đó nữa.
Việc tước quốc tịch có thể áp dụng cho người nhập tịch hoặc, trong một số trường hợp hiếm, cả công dân gốc nếu luật pháp quốc gia cho phép. Đây là biện pháp cưỡng chế, thường áp dụng trong các tình huống vi phạm nghiêm trọng đến an ninh quốc gia, gian lận nhập tịch hoặc lạm dụng tư cách công dân.
Việc mất quốc tịch sẽ kéo theo nhiều hệ lụy, như mất quyền cư trú, quyền bầu cử, tiếp cận phúc lợi hoặc có nguy cơ trở thành người không quốc tịch nếu không có quốc tịch thay thế nào khác.
Phân biệt với việc từ bỏ quốc tịch
- Từ bỏ quốc tịch là hành vi tự nguyện của một cá nhân, khi họ chủ động làm đơn để chấm dứt quốc tịch hiện tại – thường là do đã có quốc tịch khác hoặc lý do cá nhân.
- Tước quốc tịch là hành vi do nhà nước quyết định và thi hành – thường mang tính cưỡng chế – và không phụ thuộc vào ý chí của người bị ảnh hưởng.
Ví dụ phân biệt rõ: Một người có thể tự nguyện từ bỏ quốc tịch nếu đã nhập quốc tịch mới (theo quy định nước sở tại). Ngược lại, một người có thể bị tước quốc tịch nếu bị phát hiện gian lận khi nhập tịch, dù họ không có ý định từ bỏ.
Các trường hợp có thể bị tước quốc tịch (theo luật quốc tế và thực tiễn năm 2025)
Việc tước quốc tịch thường chỉ xảy ra trong các trường hợp nghiêm trọng, liên quan đến an ninh quốc gia, gian lận hồ sơ hay vi phạm pháp luật.
- Những người khai sai hoặc gian lận hồ sơ,
- Các cá nhân tham gia hoạt động khủng bố,
- Người vi phạm điều kiện theo luật quốc tịch cấp quốc gia,
- Công dân giữ quốc tịch kép trái phép trong các nước cấm đa quốc tịch.
Dưới đây là chi tiết những tình huống phổ biến được ghi nhận.
Gian lận khi xin nhập tịch
Nhiều nước như Canada, Áo, Anh, Úc…. cho phép tước quốc tịch nếu phát hiện cá nhân cung cấp giả mạo hồ sơ, tài liệu không trung thực hoặc che giấu tiền án khi nhập tịch. Theo báo cáo từ Best‑Citizenships năm 2022, hơn 90 quốc gia áp dụng quy định này.
Ví dụ:
- Hoa Kỳ: dự luật nhập tịch giả mạo là cơ sở để thu hồi quốc tịch theo INA Section 340 .
- Anh: kể từ 2006, trên 464 công dân bị tước quốc tịch vì fraud hoặc vi phạm an ninh quốc gia .
Phản bội quốc gia hoặc khủng bố
Các quốc gia xem đây là mối đe dọa trực tiếp đến an ninh và thường áp dụng tước quốc tịch cho:
- Cá nhân tham gia nhóm khủng bố,
- Gây nguy hại nghiêm trọng đến lợi ích quốc gia.
Ví dụ:
- Anh tước quốc tịch của Shamima Begum, người gia nhập ISIS, và án bị chỉ trích vì bỏ lại bà bị “vô quốc tịch” theo báo chí quốc tế.
- Đức: sửa đổi luật năm 2023 để tước quốc tịch nếu công dân nhập tịch tham gia chiến đấu cho tổ chức khủng bố nước ngoài.
Vi phạm điều kiện giữ quốc tịch theo luật quốc gia
Một số quốc gia quy định rõ việc duy trì quốc tịch kèm theo điều kiện cư trú:
- Không thường xuyên sinh sống,
- Hôn nhân giả mạo để nhập tịch.
Quy định này được áp dụng ở nhiều nước châu Âu và Bắc Mỹ, nhằm ngăn chặn tình trạng nhập tịch giả.
Có quốc tịch khác trái luật
Ở những quốc gia cấm đa quốc tịch, công dân nếu nhận thêm quốc tịch khác mà không khai báo có thể bị tước quốc tịch gốc.
Ví dụ: Năm 2025, Thuỵ Điển đã đề xuất sửa hiến pháp để tước quốc tịch nhập tịch vì lý do an ninh, gian lận hoặc bảo vệ trật tự xã hội
Một số quốc gia có thể tước quốc tịch trong năm 2025
Tước quốc tịch là cơ chế pháp lý nghiêm ngặt được áp dụng bởi một số quốc gia nhằm bảo vệ an ninh quốc gia hoặc xử lý các trường hợp vi phạm nghiêm trọng khi nhập tịch. Dưới đây là các ví dụ điển hình tại các nước có chính sách rõ ràng về tước quốc tịch.
Hoa Kỳ
Theo Đạo luật Di trú và Quốc tịch (INA Section 340), công dân nhập tịch Mỹ có thể bị tước quốc tịch nếu bị phát hiện đã gian lận hoặc cố tình khai man trong quá trình xin nhập tịch.
Việc tước quốc tịch không áp dụng cho công dân sinh ra tại Mỹ, trừ khi họ tự nguyện từ bỏ quốc tịch.
Nguồn: https://www.uscis.gov/policy-manual/volume-12-part-l-chapter-2
Xem thêm: Công dân có quốc tịch Mỹ có bị trục xuất không? Các trường hợp mất quốc tịch
Anh Quốc
Theo Đạo luật Quốc tịch Anh (British Nationality Act 1981), Bộ trưởng Nội vụ có quyền tước quốc tịch nếu công dân đó có hành vi gây tổn hại đến lợi ích quốc gia, như tham gia tổ chức khủng bố.
Các vụ tước quốc tịch thường được thực hiện khi người bị tước đang ở nước ngoài và có quốc tịch kép, nhằm tránh tình trạng vô quốc tịch.
Đức
Từ năm 2023, Đức cho phép tước quốc tịch đối với công dân nhập tịch nếu người đó tham gia tổ chức khủng bố ở nước ngoài trong vòng 10 năm đầu sau khi nhập tịch.
Tuy nhiên, việc tước quốc tịch không được thực hiện nếu hành vi đó dẫn đến tình trạng vô quốc tịch.
Nguồn: Bundesministerium des Innern – www.bmi.bund.de
Canada
Canada có thể tước quốc tịch đối với người nhập tịch nếu phát hiện hành vi gian lận nghiêm trọng trong hồ sơ xin nhập tịch, theo Luật Quốc tịch Canada (Citizenship Act).
Tuy nhiên, Canada không tước quốc tịch đối với người sinh ra tại nước này. Hiện nước này đang sửa đổi quy định liên quan qua Dự luật Bill C-71 nhằm xử lý những lỗ hổng pháp lý cũ.
Xem thêm: Lý do, thủ tục và hậu quả khi bị tước quốc tịch Canada
Nguồn: https://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/c-29/page-3.html
Thụy Điển
Dự thảo sửa đổi Hiến pháp đang được xem xét nhằm trao quyền cho nhà nước tước quốc tịch đối với những người nhập tịch phạm tội phản quốc, khủng bố hoặc gián điệp.
Nếu thông qua, đây sẽ là lần đầu tiên trong lịch sử hiện đại Thụy Điển áp dụng cơ chế tước quốc tịch.
Nguồn: Swedish Parliament – www.riksdagen.se
Hà Lan
Theo Luật Quốc tịch Hà Lan, công dân có thể bị tước quốc tịch nếu gian lận khi nhập tịch hoặc gia nhập lực lượng vũ trang của quốc gia thù địch.
Hà Lan cũng từng tước quốc tịch của một số cá nhân gia nhập tổ chức khủng bố ở Syria hoặc Iraq.
Nguồn: Government of the Netherlands – www.government.nl
Slovakia
Theo quy định hiện hành, công dân sẽ tự động bị mất quốc tịch Slovakia nếu tình nguyện nhập quốc tịch khác mà không xin phép hoặc không thuộc diện miễn trừ.
Tuy nhiên, chính phủ đang xem xét điều chỉnh lại chính sách này để phù hợp với quy chuẩn EU.
Nguồn: Ministry of Interior of the Slovak Republic – www.minv.sk
Người bị tước quốc tịch sẽ ra sao?
Khi một người bị tước quốc tịch, đặc biệt là đối với người nhập tịch, hậu quả pháp lý và cuộc sống có thể trở nên rất khó khăn, bao gồm:
- Mất tất cả quyền công dân: cư trú, di chuyển, tiếp cận phúc lợi.
- Rơi vào trạng thái không quốc tịch gây bấp bênh và dễ tổn thương.
- Thủ tục kháng cáo tồn tại nhưng quá trình phức tạp.
Trở thành người không quốc tịch (stateless)
Theo định nghĩa của UNHCR, người không quốc tịch là người không được một quốc gia nào công nhận là công dân theo luật pháp của họ.
Hậu quả nghiêm trọng bao gồm:
- Không có quyền đi lại: Không thể có hộ chiếu, visa, rất khó di chuyển qua biên giới.
- Không tiếp cận phúc lợi: Không được hưởng y tế, giáo dục, xã hội như công dân .
- Khó khăn về việc làm và mở tài khoản ngân hàng .
- Rủi ro bị trục xuất: Nếu không có nơi cư trú hợp pháp ở bất kỳ quốc gia nào.
Rơi vào tình trạng pháp lý mơ hồ
Một số quốc gia cung cấp thủ tục kháng cáo hoặc tái xét quyết định tước quốc tịch, nhưng quá trình này:
- Phức tạp, tốn thời gian và tài chính.
- Yêu cầu chứng minh dân tộc có con đường quốc tịch khác hoặc khẳng định quyết định là không hợp pháp.
Tại Anh và EU, Tòa án nhân quyền cho phép xem xét tính hợp pháp của hành vi tước quốc tịch, nhưng quy trình thường chậm và không phải lúc nào cũng diễn ra với sự đảm bảo về quyền lợi.
Các tổ chức nhân quyền, như UNHCR, đang thúc đẩy quyền “có quốc tịch” như một quyền cơ bản của con người. Mục tiêu là kết thúc tình trạng không quốc tịch toàn cầu vào năm 2024–2025. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn rất nhiều trường hợp bị bỏ sót.
Cách phòng tránh bị tước quốc tịch
Việc mất quốc tịch không chỉ do chính phủ tước mà còn có thể xảy ra khi người dân vô tình vi phạm luật. Để bảo vệ quyền công dân, bạn cần nắm rõ và tuân thủ những nguyên tắc sau:
Tuyệt đối trung thực trong hồ sơ nhập tịch
- Luật của nhiều nước (như Hoa Kỳ – INA §340, Canada – Citizenship Act, Anh – British Nationality Act) quy định rõ nếu bị phát hiện gian lận, khai man trong hồ sơ nhập tịch, quốc tịch có thể bị thu hồi.
- Theo UNHCR, nghiêm cấm lấy quốc tịch bằng cách gian dối để hạn chế người vô quốc tịch; điều này được áp dụng rất nghiêm túc .
Tuân thủ cam kết quốc phòng và an ninh
- Tránh tham gia tổ chức khủng bố hoặc quân đội nước ngoài nếu luật quốc tịch cấm (ví dụ Đức, Anh, Hà Lan), vì điều này dễ dẫn đến khả năng bị tước quốc tịch .
- Một số nước yêu cầu bạn chịu trách nhiệm về an ninh ngay cả sau khi nhập tịch; vi phạm nghiêm trọng có thể gây hệ lụy lớn.
Hiểu rõ luật đa quốc tịch hoặc yêu cầu cư trú
- Nếu quốc gia bạn nhập tịch cấm đa quốc tịch (v.d. Slovakia, Thụy Điển), bạn cần phải đúng hạn từ bỏ quốc tịch cũ hoặc khai báo trung thực, tránh bị tước quyền.
- Một số nơi yêu cầu thời gian cư trú tối thiểu sau khi nhập tịch; nếu không tuân thủ, quốc tịch có thể bị thu hồi.
Không để bị vô tình thành người không quốc tịch
- Theo điều 8 của Công ước 1961 (Convention on the Reduction of Statelessness), luật quốc tịch không nên để ai bị vô quốc tịch.
- Tuy nhiên, nếu quốc tịch bị mất mà không có quốc tịch thay thế, bạn dễ rơi vào tình trạng không quốc tịch. UNHCR khuyến nghị tránh nguy cơ này bằng cách giữ quốc tịch hợp lệ hoặc đổi sang quốc tịch an toàn.
Chủ động theo dõi luật và chính sách quốc tịch
- Luật quốc tịch từng quốc gia thay đổi nhanh, đặc biệt sau các sự kiện an ninh toàn cầu.
- Ví dụ, Hoa Kỳ có các vụ đẩy mạnh truy cứu đương đơn nhập tịch giả mạo trong đội di dân 2024–2025 .
- Thụy Điển, Đức, Canada đang xem xét hoàn thiện luật để tránh rủi ro không quốc tịch. Bạn nên theo dõi thông báo từ cơ quan chính phủ, đại sứ quán hoặc website chính thức để cập nhật kịp thời.
Trong những trường hợp phức tạp như nhập cư kép, yêu cầu tiếp nhận bồi thường hay có dấu hiệu chính trị an ninh, hãy nhờ tư vấn pháp lý quốc tế uy tín.
Các chuyên gia di trú như VICTORY sẽ giúp bạn xác định nguy cơ, xây dựng hồ sơ minh bạch, và đảm bảo quyền công dân được bảo vệ.
Kết luận
Tước quốc tịch là một biện pháp pháp lý nghiêm trọng, có thể khiến một người mất đi tư cách công dân và trở thành người không quốc tịch, từ đó mất quyền cư trú, quyền tự do đi lại và tiếp cận các chính sách phúc lợi. Qua bài viết, bạn đã hiểu rõ:
- Khái niệm tước quốc tịch là gì và sự khác biệt so với việc tự nguyện từ bỏ quốc tịch.
- Các trường hợp phổ biến có thể bị tước quốc tịch theo luật quốc tế và thực tiễn năm 2025, như gian lận nhập tịch, đe dọa an ninh quốc gia hoặc vi phạm điều kiện cư trú.
- Những quốc gia điển hình có quy định rõ ràng và nghiêm ngặt về tước quốc tịch như Hoa Kỳ, Anh, Đức, Úc và Canada.
- Hệ quả pháp lý nặng nề khi bị tước quốc tịch và các cách phòng tránh, bao gồm việc minh bạch thông tin, tuân thủ pháp luật và chủ động cập nhật chính sách quốc tịch.
Nếu bạn đang sinh sống tại nước ngoài, là công dân nhập tịch hoặc có kế hoạch nhập quốc tịch mới, việc hiểu rõ các quy định về quốc tịch và các rủi ro pháp lý đi kèm là bước đi cần thiết để bảo vệ quyền lợi lâu dài.
Đừng để những hiểu lầm pháp lý ảnh hưởng đến tương lai của bạn – theo dõi blog của VICTORY để được cập nhật những phân tích chuyên sâu và lời khuyên thiết thực từ các chuyên gia quốc tế về quốc tịch và định cư.
