Được chuyên gia kiểm duyệt
Bài viết này đã được đội ngũ chuyên gia của chúng tôi trong lĩnh vực định cư quốc tế xem xét kỹ lưỡng để đảm bảo tính chính xác và chất lượng thông tin. Tìm hiểu thêm về Các tiêu chuẩn nội dung bài viết của VICTORY.
“Định cư” là khái niệm không còn xa lạ với nhiều người Việt trong những năm gần đây, nhất là khi xu hướng ra nước ngoài sinh sống, học tập và làm việc ngày càng phổ biến. Tuy vậy, không ít người vẫn nhầm lẫn giữa định cư, nhập cư, cư trú tạm thời hay các hình thức đi nước ngoài ngắn hạn như du lịch, du học. Việc hiểu sai khái niệm có thể dẫn đến những quyết định sai lầm trong quá trình chuẩn bị hồ sơ hoặc lựa chọn hướng đi phù hợp.
Bài viết này sẽ giải thích rõ ràng “định cư là gì”, phân biệt định cư với nhập cư và các hình thức cư trú khác. Đồng thời, bạn sẽ nắm được các quyền lợi của người sống định cư, phân loại người định cư hợp pháp và bất hợp pháp, cũng như các hình thức định cư phổ biến hiện nay như diện đầu tư, tay nghề, đoàn tụ gia đình, du học – ở lại làm việc, hay diện nhân đạo.
Định cư là gì?
Định cư là trạng thái một người nước ngoài được pháp luật của quốc gia sở tại công nhận quyền sinh sống lâu dài và hợp pháp tại nước đó. Người được định cư thường có tư cách là thường trú nhân (Permanent Resident – PR), hoặc tiến xa hơn là công dân (Citizen) nếu đáp ứng điều kiện nhập quốc tịch.
Theo định nghĩa từ USCIS (Hoa Kỳ) năm 2025, người định cư là người không mang quốc tịch Mỹ nhưng được phép thường trú vĩnh viễn, sống và làm việc hợp pháp tại Mỹ mà không cần gia hạn visa.
Tại Canada, định cư được xác lập khi đương đơn chính thức được cấp thẻ PR sau khi hoàn tất hồ sơ nhập cư theo chương trình được chính phủ phê duyệt.
Cần lưu ý rằng “định cư” là trạng thái pháp lý ổn định lâu dài, không giống với visa ngắn hạn như du lịch, du học hay lao động tạm thời. Một khi đã định cư, bạn có thể:
- Sống không giới hạn thời gian tại quốc gia đó
- Hưởng quyền lợi gần như tương đương công dân bản xứ (trừ quyền bầu cử và một số đặc quyền quốc tịch)
- Có thể nộp đơn xin nhập quốc tịch sau một thời gian cư trú hợp lệ (ví dụ: 3–5 năm tùy nước)
Định cư và thường trú nhân (Permanent Resident) khác gì quốc tịch?
Định cư thường là giai đoạn đầu tiên của hành trình xây dựng cuộc sống lâu dài tại nước ngoài. Người có thẻ thường trú nhân:
- Không cần xin visa lại khi xuất/nhập cảnh (nếu tuân thủ quy định)
- Có thể làm việc, học tập, mua nhà, kinh doanh
- Nhưng chưa có quyền bầu cử, giữ hộ chiếu quốc gia đó, và có thể bị hủy tư cách PR nếu vi phạm pháp luật
Sau một thời gian cư trú đủ điều kiện, thường trú nhân có thể nộp hồ sơ xin quốc tịch nếu đáp ứng các tiêu chí như:
- Sống liên tục tại quốc gia đó trong thời gian yêu cầu (thường 3–5 năm)
- Có hiểu biết ngôn ngữ (ví dụ tiếng Anh hoặc Pháp với Canada)
- Vượt qua kỳ thi quốc tịch (citizenship test) – nếu quốc gia đó có yêu cầu
Nhập cư là gì? Định cư có phải là nhập cư không?
Nhập cư (tiếng Anh: immigration) là hành động một người di chuyển từ quốc gia của mình sang sinh sống tại một quốc gia khác, thông qua một quy trình hợp pháp do chính phủ nước tiếp nhận quản lý. Người nhập cư có thể đến vì nhiều mục đích như học tập, làm việc, đầu tư, đoàn tụ gia đình, hay xin tị nạn.
Như vậy, nhập cư có thể mang tính tạm thời (temporary residents) hoặc lâu dài (permanent residents).
- Temporary immigration (nhập cư tạm thời): học sinh quốc tế, lao động có thời hạn
- Permanent immigration (nhập cư lâu dài): dẫn đến việc được cấp thẻ thường trú (PR) và sau đó là quốc tịch
Nhập cư không đồng nghĩa với định cư
Nhiều người vẫn nhầm lẫn hai khái niệm này, nhưng thực tế:
- Nhập cư là quá trình: Bạn nộp hồ sơ, được xét duyệt visa hoặc giấy phép cư trú để vào một quốc gia khác.
- Định cư là kết quả: Bạn đã được cấp tư cách thường trú nhân (PR) hoặc công dân, và được sinh sống lâu dài, ổn định tại quốc gia đó.
Nói cách khác: Mọi người định cư đều đã từng trải qua quá trình nhập cư, nhưng không phải ai nhập cư cũng được định cư.
Ví dụ:
- Một du học sinh đang học tại Mỹ bằng visa F-1 là người nhập cư tạm thời, nhưng chưa phải người định cư.
- Nếu sau khi tốt nghiệp, người đó xin được visa lao động và chuyển sang diện thường trú (ví dụ EB-3), thì khi đó mới trở thành người định cư hợp pháp tại Mỹ.
Khác biệt về quyền lợi và mục tiêu
| Tiêu chí | Nhập cư (Immigration) | Định cư (Permanent Settlement) |
| Bản chất | Là quá trình pháp lý bạn tham gia | Là trạng thái bạn đạt được |
| Thời gian cư trú | Có thể tạm thời hoặc lâu dài | Luôn là lâu dài (PR hoặc quốc tịch) |
| Quyền lợi | Có thể bị giới hạn (visa học, visa làm việc…) | Tự do lao động, cư trú, phúc lợi như người bản xứ |
| Mục tiêu | Bắt đầu hành trình sống ở nước ngoài | Ổn định cuộc sống lâu dài, hướng tới quốc tịch |
Việc nhầm lẫn giữa nhập cư và định cư có thể khiến người quan tâm đến di trú đặt kỳ vọng sai lệch. Chẳng hạn:
- Xin visa du học hoặc visa lao động không đồng nghĩa với việc bạn đã được định cư.
- Để thực sự định cư, bạn cần chuyển sang diện thường trú bằng cách thỏa điều kiện di trú của nước sở tại (thường qua hệ thống điểm, đầu tư, bảo lãnh…).
Sống định cư là gì? Có gì khác so với cư trú tạm thời?
Sống định cư nghĩa là bạn được pháp luật nước sở tại công nhận là thường trú nhân (Permanent Resident) và được phép sinh sống lâu dài, không giới hạn thời gian tại quốc gia đó. Tình trạng định cư cho phép bạn xây dựng cuộc sống ổn định về lâu dài, với đầy đủ quyền lợi cư trú, lao động, học tập, chăm sóc y tế và lộ trình nhập quốc tịch nếu đáp ứng điều kiện.
Ví dụ:
- Người có thẻ xanh Mỹ (Green Card) hoặc thẻ PR Canada được coi là đang sống định cư tại quốc gia đó.
- Tại Mỹ, USCIS quy định rằng: “Lawful permanent residents may live and work permanently anywhere in the United States.”
- Tại Canada, người có PR được phép sống ở bất kỳ tỉnh bang nào, hưởng y tế công, giáo dục công và có thể nộp đơn xin quốc tịch sau 3–5 năm cư trú hợp lệ.
Quyền lợi của người sống định cư
Người định cư hợp pháp (PR) được hưởng nhiều quyền lợi gần như tương đương công dân:
- Tự do sinh sống và làm việc: Không cần xin phép mỗi lần chuyển nơi ở hoặc đổi công việc.
- Chăm sóc y tế công: Được tiếp cận hệ thống y tế quốc gia (như Medicare ở Úc hoặc MSP ở British Columbia, Canada).
- Giáo dục công miễn phí cho con cái: Trẻ em thường trú nhân được học miễn phí tại trường công.
- Được bảo vệ theo luật pháp: Có quyền khởi kiện, thuê luật sư, tiếp cận dịch vụ xã hội.
- Có thể mua nhà, sở hữu tài sản và mở doanh nghiệp.
- Có lộ trình nhập quốc tịch: Sau thời gian cư trú hợp lệ (thường 3–5 năm), có thể xin thi quốc tịch.
Ví dụ: Tại Canada, một thường trú nhân có thể nộp đơn xin quốc tịch nếu đã sinh sống hợp pháp ít nhất 1.095 ngày trong vòng 5 năm gần nhất và đạt yêu cầu ngôn ngữ và kiến thức công dân.
Cư trú tạm thời là gì?
Cư trú tạm thời là tình trạng mà bạn được phép ở lại một quốc gia trong một thời gian giới hạn, thông qua các loại visa như:
- Visa du học (F1 – Mỹ, study permit – Canada)
- Visa du lịch (B1/B2 – Mỹ)
- Visa lao động ngắn hạn (482 – Úc, H-1B – Mỹ)
Người cư trú tạm thời không được xem là định cư vì:
- Họ phải rời đi khi visa hết hạn
- Không có quyền lợi đầy đủ như PR
- Có thể bị giới hạn về nơi làm việc, thời gian cư trú, và quyền tiếp cận dịch vụ công
So sánh: Sống định cư vs. Cư trú tạm thời
| Tiêu chí | Sống định cư (Permanent Resident) | Cư trú tạm thời (Temporary Resident) |
| Thời hạn cư trú | Không giới hạn | Có giới hạn theo visa |
| Quyền lao động | Tự do làm việc | Phải có giấy phép lao động kèm theo |
| Y tế – giáo dục | Được hưởng như công dân bản địa | Có thể không đủ điều kiện |
| Quyền lợi xã hội | Có thể nhận trợ cấp, phúc lợi | Không đủ điều kiện |
| Hướng đến quốc tịch | Có lộ trình xin quốc tịch | Không (trừ khi chuyển sang PR) |
| Rủi ro mất tư cách | Chỉ khi vi phạm luật hoặc rời quốc gia quá lâu | Mất tư cách khi visa hết hạn |
Người định cư là ai? Có bao nhiêu loại người định cư?
Người định cư là cá nhân không mang quốc tịch của quốc gia sở tại nhưng đã được chính phủ nước đó chấp thuận cho cư trú lâu dài hợp pháp. Người định cư thường được cấp tư cách thường trú nhân (Permanent Resident – PR) và có thể sinh sống, làm việc, học tập không giới hạn tại quốc gia đó.
Ví dụ:
- Tại Mỹ, người định cư là người có thẻ xanh (Green Card) – tức là thường trú nhân hợp pháp được cấp bởi USCIS.
- Tại Canada, người định cư là người có PR Card do IRCC cấp, cho phép sống tại Canada không thời hạn và có thể xin quốc tịch sau một thời gian cư trú hợp lệ.
- Tại Úc, người định cư là người giữ visa định cư (như subclass 189, 190, 191) và có thể sống tại Úc vô thời hạn.
Theo hệ thống di trú quốc tế, người định cư có thể được phân loại thành 2 nhóm chính: hợp pháp và bất hợp pháp, trong đó người hợp pháp tiếp tục được chia nhỏ theo tình trạng cư trú.
Người định cư hợp pháp
Đây là nhóm người được chính phủ nước sở tại xét duyệt và cấp tư cách thường trú nhân hoặc quốc tịch thông qua các chương trình nhập cư chính thức.
- Thường trú nhân (Permanent Resident – PR)
- Là người đã được chấp thuận định cư nhưng chưa phải là công dân.
- Có thẻ định cư (Green Card ở Mỹ, PR Card ở Canada…).
- Có quyền sinh sống lâu dài, làm việc, học tập, mua nhà, tham gia an sinh xã hội.
- Có thể nộp đơn xin nhập quốc tịch sau một thời gian cư trú đủ điều kiện.
- Công dân nhập tịch (Naturalized Citizen)
- Là người từng là thường trú nhân, sau đó được cấp quốc tịch sau khi thi và đạt yêu cầu nhập tịch.
- Có đầy đủ quyền và nghĩa vụ như công dân bản địa: bầu cử, sở hữu hộ chiếu, được bảo hộ lãnh sự…
- Người tị nạn (Refugee) và người được bảo vệ (Protected Person)
- Là người đến quốc gia khác do bị đàn áp chính trị, chiến tranh, hoặc thiên tai.
- Sau khi được công nhận, có thể được cấp tình trạng tị nạn hoặc nhân đạo và có thể chuyển sang PR.
Người định cư bất hợp pháp
Đây là những người sống tại quốc gia khác mà không có tư cách cư trú hợp pháp. Thông thường họ:
- Vượt quá thời hạn visa (overstay)
- Vào quốc gia khác không phép (undocumented immigrant)
Họ không được công nhận là thường trú nhân, không có quyền lợi pháp lý, và có nguy cơ bị trục xuất bất cứ lúc nào.
So sánh: Người định cư hợp pháp và bất hợp pháp
| Tiêu chí | Người định cư hợp pháp | Người định cư bất hợp pháp |
| Tư cách pháp lý | Có PR, quốc tịch, giấy tị nạn | Không có giấy tờ hợp lệ |
| Quyền cư trú | Cư trú không giới hạn, hợp pháp | Có thể bị trục xuất |
| Quyền lợi xã hội | Có thể hưởng an sinh, y tế, giáo dục | Không được hưởng phúc lợi |
| Cơ hội nhập quốc tịch | Có | Không có |
| Khả năng làm việc | Được phép làm việc toàn thời gian | Bị cấm hoặc bị bóc lột lao động |
Các hình thức định cư phổ biến hiện nay
Hiện nay, có 5 hình thức định cư phổ biến được hầu hết các quốc gia phát triển áp dụng, phù hợp với từng nhóm đối tượng khác nhau như nhà đầu tư, người lao động có kỹ năng, gia đình muốn đoàn tụ, sinh viên quốc tế sau tốt nghiệp và người có nhu cầu nhân đạo.
| Hình thức định cư | Đối tượng phù hợp | Quốc gia tiêu biểu | Yêu cầu chính |
| 1. Đầu tư – Kinh doanh | Doanh nhân, nhà đầu tư có năng lực tài chính | Mỹ, Canada, Úc |
|
| 2. Tay nghề – Kỹ năng | Người lao động có chuyên môn, bằng cấp, tiếng Anh | Canada, Úc, New Zealand | Đánh giá qua hệ thống điểm (CRS, SkillSelect…), nghề nghiệp thuộc danh sách ưu tiên |
| 3. Đoàn tụ gia đình | Vợ/chồng, cha mẹ, con cái của công dân/thường trú nhân | Mỹ, Canada, Úc | Người bảo lãnh có tình trạng cư trú hợp pháp và năng lực tài chính bảo trợ |
| 4. Du học – Ở lại làm việc | Sinh viên quốc tế có kế hoạch định cư sau tốt nghiệp | Mỹ, Canada, Úc | Tốt nghiệp – xin work permit – chuyển diện định cư (OPT, PGWP, subclass 485…) |
| 5. Nhân đạo – Tị nạn | Người bị chiến tranh, đàn áp, khủng hoảng nhân đạo | Mỹ, Canada, Úc | Phải được UNHCR hoặc chính phủ xác nhận & trải qua quy trình sàng lọc an ninh |
Tại sao nhiều người chọn định cư nước ngoài?
Việc lựa chọn định cư nước ngoài không chỉ là xu hướng, mà còn xuất phát từ nhu cầu thực tế về cơ hội nghề nghiệp, giáo dục và chất lượng cuộc sống.
- Tìm kiếm cơ hội việc làm và mức thu nhập cao hơn: Nhiều người lao động chọn định cư để tiếp cận thị trường việc làm minh bạch, đãi ngộ tốt và cơ hội thăng tiến rõ ràng. Ngoài ra, nhiều quốc gia còn thiếu hụt lao động trong các ngành nghề kỹ thuật, chăm sóc sức khỏe, công nghệ thông tin, tạo điều kiện thuận lợi cho người nhập cư có tay nghề.
- Đảm bảo tương lai giáo dục chất lượng cho con cái: Định cư tại các nước như Mỹ, Canada, Úc đồng nghĩa với việc con cái được học trong hệ thống giáo dục công lập chất lượng, chi phí thấp hoặc miễn phí.
- Tiếp cận hệ thống y tế và an sinh xã hội hiện đại: Một trong những lợi ích lớn nhất của việc sống định cư là được chăm sóc sức khỏe toàn diện. Bên cạnh đó, người định cư còn được tiếp cận với các chương trình phúc lợi như trợ cấp nuôi con, thất nghiệp, hưu trí… nếu đáp ứng điều kiện cư trú và đóng thuế theo quy định.
- Môi trường sống an toàn, chính trị ổn định: Nhiều người chọn định cư để đảm bảo an toàn cá nhân và cuộc sống gia đình trong môi trường ít bạo lực, tôn trọng pháp quyền, và thân thiện với người nước ngoài.
- Có lộ trình nhập quốc tịch rõ ràng, mở rộng quyền tự do cá nhân: Người định cư tại các nước phát triển thường có cơ hội trở thành công dân sau một thời gian cư trú liên tục. Việc trở thành công dân giúp bạn sở hữu hộ chiếu mạnh, được bảo vệ lãnh sự, tự do đi lại và tham gia vào các quyền dân sự như bầu cử, ứng cử hoặc sở hữu đất đai theo luật từng nước.
Các khái niệm liên quan đến định cư bạn nên biết
Khi tìm hiểu về định cư, bạn sẽ thường gặp những thuật ngữ như PR, quốc tịch, visa, nhập cư, xuất cư, người tị nạn…
| Khái niệm | Giải thích dễ hiểu |
| PR – Permanent Resident | Là thường trú nhân – người đã được chính phủ nước sở tại chấp thuận cho cư trú lâu dài hợp pháp, nhưng chưa phải công dân. Ví dụ: PR Canada, thẻ xanh Mỹ. |
| Citizenship – Quốc tịch | Là trạng thái pháp lý cao nhất: bạn là công dân chính thức, có hộ chiếu, được bầu cử, bảo hộ lãnh sự và hưởng mọi quyền như người sinh ra tại nước đó. |
| Visa | Là giấy phép nhập cảnh tạm thời, do chính phủ nước ngoài cấp, cho phép bạn đến, lưu trú trong một khoảng thời gian và mục đích nhất định (du học, du lịch…). |
| Immigration – Nhập cư | Là quá trình một người chuyển đến sinh sống ở quốc gia khác, có thể tạm thời hoặc lâu dài. Ví dụ: xin visa du học, visa lao động, hoặc nộp hồ sơ định cư. |
| Emigration – Xuất cư | Là việc rời khỏi quốc gia nơi bạn đang sinh sống để định cư tại quốc gia khác. Đây là góc nhìn từ quốc gia gốc. |
| Refugee – Người tị nạn | Là người rời khỏi đất nước vì chiến tranh, đàn áp chính trị, tôn giáo hoặc xung đột vũ trang, được quốc tế công nhận là cần bảo vệ theo Công ước Geneva 1951. |
| Asylum Seeker – Người xin tị nạn | Là người đang nộp đơn xin tị nạn, chưa được công nhận chính thức là người tị nạn. Họ phải chờ quyết định từ cơ quan di trú của quốc gia tiếp nhận. |
| Green Card – Thẻ xanh (Mỹ) | Là thẻ thường trú nhân hợp pháp tại Mỹ, cho phép sinh sống, làm việc lâu dài. Người có thẻ xanh có thể nộp đơn xin quốc tịch Mỹ sau 3–5 năm nếu đủ điều kiện. |
| Post-Graduation Work Permit (PGWP) | Là giấy phép làm việc sau khi tốt nghiệp dành cho sinh viên quốc tế tại Canada. Thời hạn từ 1 đến 3 năm tùy độ dài khóa học. |
| Naturalization – Nhập quốc tịch | Là quá trình người có PR được công nhận là công dân chính thức, sau khi đáp ứng điều kiện về thời gian cư trú, ngôn ngữ và kiến thức công dân. |
Các quốc gia được người Việt ưa chuộng để định cư
Theo thống kê và dữ liệu cập nhật đến năm 2025 từ các nguồn chính phủ và tổ chức quốc tế, người Việt Nam chủ yếu lựa chọn định cư tại các quốc gia phát triển có chính sách nhập cư rõ ràng, cơ hội nghề nghiệp tốt và cộng đồng người Việt đã hình thành ổn định.
Các quốc gia được người Việt ưa chuộng để định cư
- Hoa Kỳ: Khoảng 2,3 triệu người gốc Việt sinh sống tại Hoa Kỳ tính đến năm 2023, chiếm khoảng 9% dân số gốc Á tại nước này.
- Canada: Theo dữ liệu năm 2021, có khoảng 275.530 người gốc Việt tại Canada, tập trung chủ yếu ở các tỉnh Ontario, British Columbia, Alberta và Quebec.
- Úc: Dữ liệu từ cuộc điều tra dân số năm 2021 cho thấy có khoảng 334.781 người gốc Việt tại Úc, chiếm 1,3% dân số nước này.
- Pháp: Ước tính có khoảng 400.000 người gốc Việt sinh sống tại Pháp tính đến năm 2022, chủ yếu tập trung ở Paris và vùng Île-de-France.
- Đức: Theo dữ liệu năm 2023, có khoảng 215.000 người gốc Việt tại Đức, phần lớn sinh sống tại Berlin và các thành phố lớn khác.
- Nhật Bản: Dữ liệu từ năm 2020 cho thấy có khoảng 336.000 người Việt tại Nhật Bản, con số này đang tăng nhanh do các chương trình lao động và du học.
- Hàn Quốc: Tính đến năm 2022, có khoảng 209.373 người Việt sinh sống tại Hàn Quốc, bao gồm lao động, du học sinh và người kết hôn với công dân Hàn Quốc.
- Đài Loan: Tính đến tháng 9 năm 2023, có khoảng 246.973 người Việt cư trú hợp pháp tại Đài Loan, bao gồm lao động và phụ nữ kết hôn với người Đài Loan.
- Singapore: Ước tính có khoảng 15.000 người Việt sinh sống tại Singapore, chủ yếu là lao động và sinh viên.
- Cộng hòa Séc: Dữ liệu từ năm 2021 cho thấy có khoảng 62.842 người Việt tại Cộng hòa Séc, là cộng đồng người Việt lớn thứ ba tại châu Âu.
Nguồn tham khảo:
- Pew Research Center: Facts about Vietnamese in the U.S.Pew Research Center
- Migration Policy Institute: Vietnamese Immigrants in the United States
- UN DESA: International Migrant Stock 2024: Key facts and figures
Kết luận
Hiểu đúng về “định cư” không chỉ là nắm rõ một khái niệm pháp lý, mà còn là bước đầu để chuẩn bị cho một quyết định quan trọng về nơi bạn và gia đình sẽ sống lâu dài. Từ việc phân biệt giữa định cư và nhập cư, hiểu rõ sự khác nhau với cư trú tạm thời, cho đến việc lựa chọn hình thức phù hợp – mỗi phần đều đóng vai trò then chốt trong hành trình di trú.
Bài viết này đã giúp bạn hình dung rõ thế nào là sống định cư, ai được xem là người định cư hợp pháp, các lựa chọn phổ biến như đầu tư, tay nghề, đoàn tụ gia đình hay du học – làm việc, và lý do vì sao ngày càng nhiều người Việt chọn định cư tại các quốc gia như Mỹ, Canada, Úc hoặc châu Âu.
Dù mục tiêu của bạn là tìm kiếm cơ hội nghề nghiệp, giáo dục cho con, hay một cuộc sống ổn định hơn, việc hiểu đúng và đủ về định cư sẽ giúp bạn chủ động lên kế hoạch, chuẩn bị hồ sơ và chọn hướng đi phù hợp nhất với điều kiện và mong muốn của bản thân.
Nếu bạn đang trong giai đoạn tìm hiểu hoặc cần tư vấn thêm về các chương trình định cư cụ thể, hãy liên hệ với chuyên gia định cư tại VICTORY để được tư vấn lộ trình phù hợp và cập nhật chính sách mới nhất năm 2025.
